Februari 2016

Zondagavond nog even naar de dansles, goed oefenen! Want de komende twee lessen moet ik missen, mijn koffers staan weer te popelen om naar Gambia te gaan. Maandagmorgen zat ik om 11.15 uur de trein die mij van Arnhem naar Gambia zou brengen. Dikke jas en dikke trui aan want de winter meende toch net voor mijn vertrek te moeten beginnen. Op het nieuws hoorde ik s' morgens dat het de volgende nacht zelfs 10 graden kon vriezen. Die kou ontloop ik voorlopig even. Ik zag de wit bevroren velden aan mij voorbij trekken toen ik uit het raam van de treincoupé keek. De reis verliep vlot ondanks de aangekondigde vertraging van ca. 30 minuten door een kapotte trein op het traject naar Schiphol. Schijnbaar was het de NS een keer gelukt om een storing snel te verhelpen want mijn reisduur was net als anders, een uur en 15 minuten. Aangekomen in de vertrekhal even het bord met de vertrektijden checken. Ik zou om 17.00 uur vliegen dus ik had nog mooi de tijd. Echter bij de vertrekken om 17.00 uur stond geen Gambia. Langzaam de lijst teruglopend zag ik bij 16.05 uur Gambia staan. We gaan een uur eerder! Geen bericht van TUI gehad maar het was nog steeds voor mij 'Discover your smile', ik was vroeg genoeg. Nu zullen een aantal mensen beginnen te lachen want ik ben altijd veel te vroeg. Zelfs wanneer de vlucht een dag eerder vertrekt dan red ik het nog, bij wijze van spreken. Bijkomende voordeel was dat ik nu ook niet hoefde te wachten om met het droppen van mijn bagage. Door de securitycheck, dit verliep soepel en ook de paspoortcontrole was geen probleem. Rond 15.00 uur begon het boarden en rond 16.30 uur hing ik in de lucht. Er zou een tussenstop gemaakt worden op Faro Portugal om bij te tanken. Faro is ca. 2,75 uur vliegen. Het tanken duurt een half uur en dan op weg naar Banjul. Dit is ook nog eens een vlucht van 3,75 uur. Dit keer was er een mannelijke purser. Hij kwam in het begin een beetje vreemd over maar deed zijn werk met een bepaald soort humor die niet iedereen meteen begreep. In het begin leek hij een beetje nukkig maar dat bleek later zijn humor te zijn. Hij leek als twee druppels water op de supermarktmanager die in de Albert Heijn reclame speelde. Zijn houding, zijn manieren én zijn spraak kwamen rechtstreeks uit de reclame van AH.

​Ik zat op mijn vaste plaats bij de nooduitgang stoel 16-A. Naast mij kwam een stel zitten met een soortgelijk accent als dat van mij. Ze kwamen uit Nieuwleusen bij Zwolle dus de rest van de vlucht ging in 't plat zonder dat er ondertiteling nodig was. Dit echtpaar ging ook al jaren naar Gambia, dit keer ook twee weken net als ik. Ze hadden ook een stoelreservering gemaakt voor heen- en terugreis. Dus op de terugweg zitt'n wi'j weer naeven mekaar. Al pratende en af en toe een keer de binnenkant van de ogen bekijken ging het eerste deel van de reis vlot. Het tanken duurde de geplande 30 minuten en even later hingen we weer in de lucht. Het zou nog bijna vier uur duren voordat Banjul bereikt zou worden en ik had al best wel veel geslapen. Mijn tas gepakt en nu maar even lezen. Vorige keer in November had ik eindelijk Kieft uitgelezen (Kieft is drie keer in Gambia geweest). Nu was het de beurt aan het Huis van de Moskee van Kader Abdollah. Ik sloeg het boek open en zag dat de letter veel kleiner waren dan bij Kieft (Brilletje!! Zat gelukkig ook in mijn tas). Ik heb niet veel gelezen maar ik hoop dat Het huis van de Moskee het record van Kieft niet zal breken. Nog even Mahjong gespeeld op de laptop. De buurvrouw uut Nieuwleusen spölde ook effe met, met un spelletje Mahjong. Weer een uurtje voorbij. Van al dat zware denk- en leeswerk waren mijn ogen toch wel zwaar geworden en zakten de luikjes dicht.

Klokslag 23.00 uur landde het toestel op de luchthaven van Banjul. Mijn koffer was er snel en ik was als eerste bij de bagagecheck. In de aankomsthal stonden Yaya en Yusupha al op mij te wachten. Yusupha droeg een dikke bodywarmer want het koud. De avondtemperatuur was ca 25 graden, voor mij was dit erg aangenaam. Ik had mijn winterjas uitgedaan. In het vliegtuig had ik deze aangehouden omdat het erg tochtte. Ik had nog aan de broer van de AH-supermarktmanager (de purser) willen vragen of de deur wel goed dicht zat bij de nooduitgang vanwege de tocht. Maar dat grapje zal hij wel 1000 keer gehoord hebben dus heb ik dat maar niet gevraagd. Hij leek me ook wel een type die graag zelfs de grapjes wilde maken en niet die van een ander wilde horen. Ik heb daarom maar na de tussenstop om een deken gevraagd aan één van de assistent-pursers zodat de tocht niet al te veel vat op mij kon krijgen. Snel de bagage in de bus laden en op weg naar Senghore Kunda in Kololi. Rond 24.00 uur kwamen wij daar aan en Alagie had weer een mooi appartement voor mij gereserveerd. De overige appartementen waren ook bezet. Nog even wat gegeten en dan naar bed.

​Dinsdag een rustige dag om bij te komen van de reis en te wennen aan de warmte. Eerst een lekker ontbijtje halen bij de local shop van de Fula man op de hoek. Senfou with canned beef and tea with wonjo. Op het terras van mijn appartement, in de schaduw begint het genieten van weer een interessant en leuk verblijf in Gambia. Na het ontbijt het koffer uitpakken. Ik heb een mooie grote tweedeurs kast voor al mijn spullen. Eerst de handdoeken want die liggen bovenop. Daarna de rest van de spullen en als laatste mijn shirts en broeken. De shirts in de kast leggen lukt nog wel maar daarna was de koffer leeg. Oeps we zijn de broeken vergeten. Normaal gesproken check ik wel 6 keer mijn koffer om te kijken of alles er in zit. Heb dit nu maar 4 keer gedaan met als resultaat dat ik in Gambia ben en mijn broeken nog netjes opgestapeld in mijn kast in Nederland liggen. No problem, eerst dan maar een korte broek kopen bij Noba in de Senegambia Strip. Noba is de kledingzaak van onze kennis Baba. Baba was er zelf niet maar ik kreeg een mooie korting omdat één van zijn medewerkers mij herkende. Ik heb maar één korte broek gekocht omdat ik er toch nooit meer dan één draag. Ik neem er altijd wel 5 of 6 van huis mee maar de meeste gaan netjes opgevouwen en ongedragen weer meer naar Nederland. Ik heb een appje met een foto van de broek naar huis gestuurd maar kreeg het vriendelijke doch dringende advies om de broek bij vertrek maar gewoon in Gambia te laten. De korte broek is nogal bont, het was de goedkoopste.

De rest van de dag besteedt aan boodschappen doen en aan het begin van de avond naar Yasmina voor het diner. Toen ik het terras van Yasmina opliep kwam één van de obers, Saihou, al naar mij toe. Welcom back, you want Baccardi Coke with Ice? Ja lekker daar had ik wel zin in. Ik bestelde Shrimps in Curry with Rice, één van mijn favorieten daar. Nog een bacootje en dan weer naar huis. Vroeg naar bed want de volgende morgen op tijd aan de slag.

​Ik was woensdagmorgen al vroeg wakker. Ik had de vorige dag goed gerust én de appjes begonnen rond 06.00 uur al binnen te stromen. Ff lekker douchen en dan ontbijten. Ik heb vandaag gereserveerd om de bezoeken aan Tanka Tanka Psychiatric Hospital voor te bereiden. Ik ga voor hen een bedrijfsplan schrijven zodat ze een aanvraag in kunnen dienen om als zelfstandige eenheid onder het Ministerie van Volksgezondheid in Gambia te hangen. Nu hangen ze nog onder het Edward Franciss Small Teaching Hospital in Banjul. Dit is niet efficiënt. Het bedrijfsplan is nodig voor de aanvraag tot zelfstandigheid. Ik heb al een concept gemaakt en opgestuurd én er ligt ook een concept organisatie analyse. Vandaag heb ik de stukken bestudeerd en vragenlijsten opgesteld. De antwoorden op de vragen wil ik, samen met de organisatie analyse, verwerken of samensmeden tot en bedrijfsplan. Donderdag om 10.00 uur ga ik voor de eerste keer deze week naar Tanka Tanka. Ik heb de drijvende kracht achter Tanka Tanka, Anna Bouman, vandaag gebeld. Ik werd erg enthousiast begroet aan de telefoon door Anna. Ik heb de eerste week gepland voor Tanka Tanka en zal er meerdere dagen zijn. Volgende week ga ik aan de slag voor ons mental home in Busura én voor de projecten van Stichting Buganala. Ik zit ook in het bestuur van deze stichting. Zij ondersteunen meerdere onderwijsprojecten in Gambia. Op de Basic Cycle School in Jambur moet een watervoorziening voor de groentetuin komen. We hebben van Stichting Bouwen al een aantal opties gekregen. Ik ga ter plekke met Maarten en Paula van Stichting Bouwen de gekozen optie verder uitwerken. Heb vandaag contact met Maarten gehad en volgende week vrijdag staat de afspraak. Begin volgende week bezoek ik het Huis van Marabout in Busura én de Nursery School in Naneto Seyoni. Tijdens dit bezoek zal Mario Holkenborg met zijn vriendin uit Lichtenvoorde met mij meegaan. Mario werkt voor het CABO (verricht ondersteunende werkzaamheden voor de PRO8 basisscholen, PRO8 ondersteunt de projecten van Stichting Buganala). Mario en zijn vriendin arriveren vandaag (woensdag), ze zijn echte Gambialiefhebbers en hebben het land al meerdere malen bezocht. Wordt weer een leuke trip naar onze compound in Busura.

​Ik kreeg net een telefoontje van Lida. Samen met Lida heb ik in november 2014 onze compound bezocht. Lida heeft een professionele achtergrond in de psychiatrie en zij ondersteunt een medische post in Berending. Zij heeft ons tips en adviezen gegeven. Zij is met haar vriend nu ook in Gambia en naast hun werk in Berending gaan zij ook aan de slag voor Tanka Tanka. Morgenmiddag op de terugweg van Tanka Tanka pik ik hun op bij de turntable in Brusubi en gaan we bij Yasmina lunchen en onze werkzaamheden voor Tanka Tanka afstemmen.

Ik heb nu al zo veel afspraken staan dat ik voor het eerst mijn digitale agenda in mijn Gambiaanse smartphone ben gaan gebruiken. Straks even weer lekker eten bij Yasmina en daarna op tijd naar bed want donderdag wordt een drukke dag. De temperatuur is overdag hoger dan normaal is voor de tijd van het jaar want ook hier is het winter. S' avonds koelt het daarentegen weer heerlijk af zodat slapen geen probleem is. Heb nog weinig last gehad van muggen en de kakkerlakken hebben mijn keuken nog niet gevonden. Donderdagmorgen al vroeg op want vandaag ga ik voor de eerste keer naar Tanka Tanka. De afspraak staat om10.00 uur maar voor die tijd wil ik eerst mijn aantekeningen nog eens goed doornemen. Ook het concept-verslag en het concept-onderzoek van Jan wil ik ook nog even goed doorlezen. Tas inpakken: laptop, internetdongeltje van QCELL, de rapporten, aantekeningen, klaar voor de trip. Ik had die avond ervoor vergeten om een driver te regelen. Snel nog even bellen. Gelukkig staat Karafa altijd voor mij klaar. Hij is een local taxi-driver en als ik hem bel is hij er altijd én op tijd. Om 09.45 uur stond zijn gele taxi met groene strepen bij mij voor de deur. Tanka Tanka ligt in Sukuta, een buitenwijk van Serekunda. Het is niet zo ver rijden vanaf Senghore Kunda. Op woensdag had ik contact gehad met Anna Bouman van Tanka Tanka. 10.00 uur was een mooie tijd en zij zou er ook zijn. Klokslag 10.00 uur klopte ik aan de poort van Tanka Tanka. Ik had met Karafa afgesproken dat ik tot ca. 13.00 zou blijven want om 13.30 uur heb ik een werk- en lunchbespreking met Lida en René bij Yasmina. Op de weg terug pik ik hen op bij turntable Brusubi. Lida werkt op de medische post in Berending en helpt mij met het verzorgingsdeel van het bedrijfsplan voor Tanka Tanka. Haar vriend René is een techneut die zich stort op het facilitaire deel én de gebouwen. Tijdens de lunch gaan we de tactiek voor komende week uitzetten.

Zoals gezegd precies om 10.00 uur was ik bij de poort, Karafa komt om 13.00 uur om mij weer op te halen. Ik meld mij bij de guard en volgens hem was Anna er nog niet maar ik kon wel even wachten in de Staff-room. De manager zat daar ook, Omar Bojang. We hadden elkaar in november 2015 ook al getroffen. Tijdens het wachten was het een komen en gaan van mensen in de Staff-room. Maar het was niet alleen de Staff die binnenliep. Af en toe kwamen patiënten op mijn af die mij vriendelijk de hand schudden en een praatje kwamen maken. Opvallend was dat er ook een tubaab bij was. Een jongen man, getooid met vele tattoos kwam met een beetje wezenloze blik op mij aflopen. Met een onvervalst Welsh accent werd ik begroet en welkom geheten. Hij vroeg nog uit welk deel van Wales ik kwam maar ik lichtte toe dat wel uit de buurt van Wales kwam maar dan aan de andere kant van het water, Nederland. En from the country en niet uit Amsterdam dat bij hem wél bekend was. Arnhem klonk hem bekend in de oren maar Arnhem leek veel op Amsterdam volgens de Welshman. Ik vermoed dat hij in Tanka Tanka was vanwege een drugsverslaving of hij zat stevig onder de medicijnen. Ik ben geen deskundige op dat gebied dus dat kan ik niet beoordelen. Met een stevig 'goodbye' nam hij afscheid, zijn manier van lopen was echter minder stevig.

Het was ondertussen al 10.15 uur en nog geen Anna te bekennen. Misschien was het dan toch 10.00 uur GMT (Gambian Maybe Time). Ik verveelde me echter geen moment was iedereen kwam even met mij praten. Zo kon ik een mooie indruk opdoen van de dagelijkse gang van zaken. Rond 10.30 uur heb ik Anna gebeld. Ja zei Anna, we hadden om 10.00 uur een afspraak maar jij was er niet. Ik zat in Tanka Tanka te wachten terwijl Anna thuis op mij wachtte. Ik was echter nog nooit bij haar thuis geweest en wist ook niet waar zij woonde. Blijkbaar in Kerr Sering op een steenworp afstand van Senghore Kunda dus ik had zo naar haar toe kunnen lopen. Karafa gebeld om mij eerder op te halen. Dit kon even duren want de president was op bezoek in het Coco Ocean hotel dus waren er strenge controles onderweg. Ik ben buiten de poort gaan staan om op Karafa te wachten. Al snel werd ik aangeklampt door Lamin. Vol trots liet hij zijn groentetuin zien die schuin tegenover Tanka Tanka ligt. Toen hij de poort opende was het net of ik een oase van groen in liep, midden in de dorre en droge omgeving van Sukuta. De ommuurde tuin zag er perfect uit. In het midden stonde wel 40 jerry cans voor de watervoorziening. In de naaste omgeving was geen kraan of put te zien dus moest het water toch over een redelijke afstand aangevoerd worden. Des te knapper dat de tuin er zo mooi bij lag. Lamin verbouwde groenten voor zijn hele familie die in Sukuta woont. Daarnaast was hij ook police-officer belast met de bewaking van Tanka Tanka. Lamin nam afscheid en ik ging weer bij de poort staan. Karafa was er nog niet, wanneer de president onderweg weg is moet iedereen wijken dus dat kon nog wel even duren. How are you doing big man klonk het achter mij. Een oudere man kwam de poort uitlopen. Ik had hem ook al even gesproken in de Staff-room. Zijn naam is Marcos en hij komt uit Sanyang. Hij heeft een kleine beachbar op het mooiste strand van Gambia: Paradise Beach. Hij had medicijnen gehaald voor de zoon van zijn zuster. Deze jongen was al een paar keer in Tanka Tanka opgenomen maar op één of andere manier wist hij elke keer te ontvluchten en liep hij terug naar Sanyang. Dit is met de auto vanaf Sukuta al een hele rit laat staan te voet. Besloten is nu om hem thuis te behandelen omdat dat voor hem en voor zijn familie meer rust geeft. Dat was ook niet makkelijk want de jongen kon soms zeer agressief en gevaarlijk zijn voor zijn omgeving. Met de medicijnen hoopten ze de toestand van de jongen te stabiliseren en te verbeteren. De thuisopvang was het minst slechte alternatief voor de gedwongen opname in Tanka Tanka. Marcos vroeg waar ik heen moest en of hij tot turntable mee kon rijden. We liepen de zandweg richting de grote weg af en in de verte kwam Karafa al aanrijden. Bij turntable Brusubi stapte Marcos uit en hij nodige mij van harte uit in zijn beachbar. Als ik de kans krijg dan zal ik dat zeker doen.

​Anna had mij uitgelegd waar zij woonde. Tegenover Coco Ocean staat een paarse Vimto-container (Vimto is een mierzoet aardbeiendrankje dat hier erg populair is). Bij het gele huis op de hoek moet ik aan in en dan is het het tweede huis aan de linkerkant bij de grote boom.

Toen we Coco Ocean passeerden zagen we dat deze was veranderd in een zwaar bewapende vesting. Overal soldaten met mitrailleurs, ook liepen ze over de muren van het hotel. We werden staande gehouden en de taxi werd gecontroleerd. De president is dus nog in het hotel. De paarse Vimto-container was snel gevonden en dus ook het huis van Anna in Kerr Seringh. Ik werd enthousiast door Anna begroet en de thee stond al op mij te wachten. Aanwezig was ook Bianca, zij is verslavingsdeskundige van Parnassus uit het westen van het land. Zij is maandag gearriveerd en gaat zes weken werken in Tanka Tanka. Zij gaat tevens onderzoek doen en voor/met mij een aantal processen beschrijven m.b.t. de behandelingen. Zij is een college van Jan die ik in november ontmoet heb. Jan is ook zes weken in Tanka Tanka aan het werk geweest en heeft onderzoek gedaan. Voor het bedrijfsplan doe ik daar een beroep op. Jan is sinds deze maand weer in Nederland maar we hebben contact. Ik heb Bianca uitgelegd wat mijn opzet was. Zij heeft mijn concept-plan gelezen en de vragen eruit gehaald die zij voor mij gaat invullen. Maandag hebben we een nieuwe afspraak, dan wel in Tanka Tanka, om te bekijken wat zij tot dan toe heeft kunnen uitwerken. Op die dag heeft de manager Omar Bojang ook tijd voor mij. Ik wil alle inns en outs weten m.b.t. de bedrijfsvoering van Tanka Tanka. Hij kan mij daarbij helpen, ik heb al een set van vragenlijsten uitgewerkt. Mijn telefoon gaat, Lida en René staan te wachten bij turntable Brusubi. Afscheid genomen van Anna en Bianca. Voor vandaag hebben we genoeg besproken, ben de volgende dagen toch in Tanka Tanka. Dinsdag staan een trip naar het Huis van Marabout in Busura op het programma. Bianca reist dan ook mee, samen met Lida en René én Mario en Sandra. Volle bak achter in de jeep dus weer een leuke trip. Donderdag een bezoek aan een klein schooltje in Ebotown maar dat kan er wel even tussendoor. Vrijdag naar de Basic Cycle School in Jambur van Stichting Buganala. Alle andere dagen staan ingepland voor Tanka Tanka. Ik belde Karafa om mij op te pikken bij het huis van Anna in Kerr Serign en daarna Lida en René bij turntable Brusubi. Het duurde even voordat Karafa er was, het bezoek van de president bepaalde nog steeds de doorstroom van het verkeer. Ik had Lida gebeld dat het iets later werd en Lida begreep waarom. Het was tenslotte niet haar eerste keer in The Smiling Coast of Africa. Even later met Lida en René aan boord op weg naar Yasmina. De lunch was voortreffelijk en we hebben veel kunnen bespreken. Na afloop liepen zij mee naar Senghore Kunda om te zien waar ik woonde. Ze vonden het een mooie plaats, zo rustig en zo dichtbij alles. Ik had met Lida nog afgesproken dat ik contact op zou nemen met Leo, een oud-psychiater uit haar kliniek. Leo komt tweede helft februari samen met een collega in opleiding naar Gambia. Ik ben er zelf helaas dan niet meer maar Lida neemt de begeleidende taak van mij over. Leo gaat eerst naar Tanka Tanka en daarna naar het Huis van Marabout. Lida en René gaan de patiënten in letterlijk en figuurlijk in kaart brengen. Een aantal patiënten komen regelmatig terug, dan is het handig om de voorgeschiedenis te weten. Soms worden ze van het Huis van Marabout overgebracht naar Tanka Tanka, een registratie is dan ook handig. Lida wil dit voor het aanstaande bezoek van Leo rond hebben zodat hij in de korte tijd dat hij er is, gericht aan het werk kan. S' avonds gezellig gegeten met Mario en Sandra die de dag ervoor aangekomen waren. Mario en Sandra gaan dinsdag mee naar Busura en donderdag naar een schooltje in Ebotown voor Stichting Buganala.

Voor de registratie van de patiënten had Lida graag een kaartenbakje met losse registratiekaarten. Die zou ik vrijdag wel even halen, dat moet te vinden zijn. Dus niet! Bijna alle Officesupply zaken af geweest. Ze wisten allemaal wat ik bedoelde maar kwamen toch met het verkeerde. Er kwam er zelfs een met een complete metalen archiefkast met drie laden. Ik had nog gezegd dat het portable moest zijn. Dat was deze ook wel, je moest er alleen wat meer moeite voor doen en een karretje hebben om het op te zetten. Uiteindelijk een soort van kasboek gekocht. Is niet ideaal want wanneer een patiënt verhuisd dan kunnen de gegevens niet mee. De volgende keer maar een systeempje uit Nederland meenemen en het e.e.a. overnemen uit het boek. Nu ik toch aan het rondrijden was wilde ik ook even kijken in de plaatselijke batikfactory. Ik moest nog een kleed hebben en dat hadden ze daar vast wel. Op de binnenplaats aangekomen zag ik een aantal tafels met van allerlei kleden liggen. Alleen de maat én de kleur die ik wilde hebben waren er niet. No problem we have it within 3 days. Dat is mooi, toch en passant maar even naar de prijs gevraagd. Oeps daar schrok ik van en de prijs was ook niet negiotable. Dan maar naar Senegambia Beach Hotel op een later tijdstip. De prijzen zijn daar ook fixed maar liggen toch een lager. Later die middag naar de Top Shop in Senegambia Beach geweest. Ze hadden wél de juiste kleur maar niet de juiste maat. Maandag zou er meer bekend zijn over de levering van de juiste maat, de prijs bleek ook nog eens leuk te zijn.

Zaterdagmorgen wat gewerkt aan het bedrijfsplan. Dit kon mooi vanaf Senghore Kunda dus ik hoefde niet de weg op. Wat boodschappen gehaald. Het meeste kan ik bij het lokale shopje van de Fula-man krijgen. Alleen flessen Cola heeft hij niet. Die haal ik bij de Safeway Supermarket op de Senegambia strip. Dit keer ook kaas en jam meegenomen want 14 dagen alleen maar canned beef op de senfou is ook vrij eenzijdig. Eerder ging ik altijd naar de Right Choice Supermarket die een driehonderd meter verderop zit. Deze is wat ruimer gesorteerd en ziet er wat netter uit dan Safeway. Maar sinds vorig jaar mogen er in Gambia geen plastic tassen en zakjes meer gebruikt worden. Het straatbeeld is nu al grotendeels verlost van de karakteristieke zwarte plastic tasjes die bedrukt waren met een jaarkalender. Bij een aantal supermarkten kun je tegen betaling een soort linnen tasje kopen. Maar niet bij Right Choice op de Senegambia Strip. Daar kwam ik dus achter toen ik al afgerekend had. Ze hadden gelukkig nog een kartonnen doos. Ik kreeg mijn boodschappen wél in één keer mee maar is het vrij lastig om een kwartier in de brandende hitte met een doos op de arm te lopen. Safeway verkoopt de handige tasjes wel dus vandaar mijn switch van Right Choice naar Safeway. En ik heb eigenlijk alleen maar een fles Cola nodig dus de tas heeft nu al meerdere malen zijn dienst al bewezen.

​Zondagmiddag ben ik uitgenodigd voor de lunch bij de familie in Lamin. Ik heb al gehoord dat er Plasas op het menu staat, witte rijst met een soort ragout van vis, peper, kucha en andere spicy kruiden. Is erg lekker en doet geen kwaad aan de wand van je maag en andere onderdelen die daar in de buurt zitten. Wel moet je regelmatig even blussen, no problem. De ochtend even gebruikt voor het sweepen of the room. Er was de hele week nog al wat zand naar binnen gelopen, het werd tijd om dat zand weer naar buiten te bewegen. Om 13.00 uur kwam Karafa mij ophalen. Bij turntable Brusubi even gestopt bij de supermarket om wat voor de familie mee te brengen. Ze zij dol op melk maar dat is relatief duur hier. Ook wat lekkere dingen meegenomen en rond 14.00 uur waren we, precies op tijd voor de lunch, in Lamin. De Plasas was weer lekker, afgeblust met een tropical juice. De schaal was lang niet leeg maar mijn maag ook niet meer dus zei ik Konovata Teb (Mandinka voor mijn maag zit vol; kan verkeerd gespeld zijn maar zo klinkt het wel). Na het eten pad in Lamin want de familie had gehoord dat ik een tafelkleed zocht. Een kennis geeft workshops Batik en Tye-and-Dye aan toeristen en maakt zelf ook kleden voor de verkoop. Ze had de juiste kleuren en patronen niet op voorraad maar beloofde dit deze week te maken in verschillende dessins zodat ik keus had. De prijs was ook redelijk dus afspraken gemaakt en ik kan de kleden bekijken bij de familie in Lamin.

Rond 16.00 uur stapte ik in de taxi van Karafa en we ging weer terug naar Senghore Kunda. Het viel op dat er veel militairen op de weg waren. Volgens Karafa zou de president weer op pad gaan. Thuisgekomen even wat gedronken en een volgende strandwandeling stond op het programma. Dit keer liet ik mij afzetten bij het strand bij Palmarima. Dit ligt iets hoger richting Trafficlight Serrekunda aan de bovenrand van Kotu. Om eens een keer een ander stukje strand te zien ben ik daar beginnen te lopen richting het strand van Fajara en weer terug via Palmarima naar Club Poco Loco. Hier even gestopt voor een Banana/Strawberry Smoothie. Poco Loco ligt aan de onderrand van Kotu.

Het strand is hier veel mooier dan in de buurt van Senegambia. In de jaren negentig is dit strand opgespoten en dat was toen het begin van het toerisme in Gambia. Daarna is er te laat onderhoud gepleegd zodat het grootste gedeelte van de hoger gelegen strand bij Senegambia is weggeslagen. Nu moeten grote zandzakken en betonnen blokken en wallen het laatste hogere deel nog redden. Morgen ga ik foto's maken van deze afkalving voor Global Unification The Gambia. Deze organisatie is druk bezig met de bewustwording van de gevolgen van klimaatverandering, zoals ontbossing, vervuiling en afkalving van de kustlijn. Ik heb in 2012 een presentatie voor hun gehouden op Tendaba Camp in Gambia. De voorzitter van deze organisatie, Mr. Ebrima Dem, woont het grootste gedeelte van het jaar in Barcelona. Hij wist dat ik in Gambia was en heeft mij gemaakt om foto's te maken voor promotiedoeleinden.

Vanaf Poco Loco loop ik in ca. 40 minuten terug naar Senghore Kunda. Een half uurtje en een smoothie later liep ik de via lange weg van het strand naar de hoofdweg toe. Ik wilde de weg oversteken maar ik werd tegengehouden door een politieagent. Toen pas zag ik dat alles van de weg af was en dat iedereen geduldig stond te wachten. Mr. President is comming! Daar was al sprake van toen ik om 16.00 uur met Karafa van Lamin naar huis reed maar het was 18.45 uur en nu zou het dan gebeuren. Ik ging pal aan de rand van het asfalt staan, ik ben niet nieuwsgierig maar wil natuurlijk wel alles goed kunnen zien. In de verte waren de gillende sirenes al te horen. Een lange stoet van afwisselend politiewagens, pickups met zwaarbewapende militairen, ziekenwagens, trucks met soldaten en zwarte MPV's kwam voorbij jagen. In het midden reed een zwarte Infinity MPV met het raam open. Achter het stuur zat breed lachend Mr. President himself. Onder luid applaus van alle toeschouwers vloog de stoet voorbij en kon de normale gang van zaken weer plaatsvinden. Alle auto's, op één na, zetten hun reis voort. Die ene auto was schijnbaar afgeslagen omdat deze zo lang moest staan. Het was er één van het type zolang at ut maor löp is er niets aan de hand. Iets met de startmotor en verzopen (het is maar een gok, ik ben niet technisch), er kwam een behoorlijke benzinelucht onder de openstaande motorkap vandaan. Rond 19.30 was ik thuis, nog even het verslag afschrijven voor Facebook, een frisse koude douche en dan naar Yasmina voor het eten. De douche was echt nodig. Het was vandaag zo bloedheet dat zelfs toen ik de ramen van de taxi opendeed, er warme lucht naar binnenkwam. De free-airconditioning werkte vandaag niet. Ik was bewust niet te vroeg naar het strand gegaan omdat het dan gewoon te heet is. Maar toen ik om 17.00 uur op het strand liep was de hitte nog goed te voelen. Verderop werd het zicht wat onduidelijk, vergelijkbaar met het zicht dat je hebt als je een paar uur in de woestijn loopt en de zon doet haar werk goed. Het is net of het dan een beetje mistig wordt. Dat was vandaag op het strand ook het geval. Ik had nog net geen last van fata morgana's en vond in Club Poco Loco mijn oase. De smoothie was in eerste instantie te koud om door het rietje heen te krijgen en ik was in eerste instantie te verhit om ook maar wat te doen toen ik op het terras zat. Maar naarmate onze temperaturen naar elkaar toe groeiden, werd mijn beeld ook weer helderder. S' nachts is het te warm om te slapen dus houd ik op verschillende momenten van de dag siësta's. Het zou hier, net als in Nederland, ook winter moeten zijn. In Nederland lag er ijs op de weg, hier ligt het s' avonds alleen maar bij Yasmina in de Baco én bij Poco Loco in de smoothie. Een verdere vergelijking met de Nederlandse winter loopt compleet mank, het is hier té warm voor de tijd van het jaar.

​Het programma voor de komende dagen:

​- Maandag naar Tanka Tanka

- Dinsdag naar het Huis van Marabout in Busura

- Woensdag markten afstruinen en plannen uitwerken

- Donderdag naar de nurseryschool in Ebotown

- Vrijdag naar de Basic Cycle School voor Stichting Buganala, o.a. voor de watervoorziening van de groentetuin.

​Maandag weer een bezoek aan Tanka Tanka. Om 09.45 uur stond Karafa bij mij voor de black and white gate van Senghore Kunda. Een klein kwartiertje later stond ik al voor de black gate van Tanka Tanka. In principe zou ik tot circa 14.00 uur blijven. Met Karafa afgesproken dat hij niet hoefde te wachten. Ik zou hem bellen wanneer ik weer naar his wilde. Karafa's taxigebied is rond de Senegambia Area dus hij is vrij snel weer bij Tanka Tanka om mij op halen.

​Vandaag een afspraak met Bianca. Bianca is maatschappelijk werkster en is voor een periode van zes weken in Gambia. Zij is gespecialiseerd op verslavingszorg, verslaving is hier een groot probleem. Zij werkt voor een onderdeel van Parnassia (GGZ instelling in de psychiatrie in Den Haag e.o.) net als haar collega Jan die ik november bij Tanka Tanka getroffen had. Jan heeft tijdens zijn verblijf een organisatie analyse van Tanka Tanka geschreven. Een aantal onderdelen sluiten perfect aan bij het bedrijfsplan dat ik aan het schrijven ben. Bianca gaat de analyse van Jan uitwerken naar de gewenste situatie. Ik had van te voren mijn conceptplan en het conceptanalyse van Jan al in elkaar geschoven en een groot aantal vragen geformuleerd met betrekking tot de zorg en procedures hier omtrent binnen Tanka Tanka. Ik heb hier met Bianca vlot en effectief over kunnen praten en binnen een paar uur hadden we al veel krabbels op papier staan. Als ik thuis ben ga ik deze krabbels uitwerken zodat ze geschikt zijn voor het bedrijfsplan. Het tweede gesprek was met de manager van Tanka Tanka, mr. Omar Bojang. Met Omar heb ik uitgebreid gesproken over de bedrijfsvoering van het Hospital. Dit zijn aspecten zoals: financiën, bewaking, schoonmaak, wasserij, keuken, actitiviteiten, gebouwen en evt. wensen die er nog zijn. Wensen zijn er nog genoeg. Omar is erg goed op de hoogte van de gang van zaken. Hij weet veel over de bedrijfsvoering maar is ook goed op de hoogte van het zorgaspect. Wanneer Tanka Tanka straks zelfstandig gaat functioneren is hij de geschikte man om het Hospital te managen. Samen met zijn plaatsvervanger Lamin Barrow. Lamin heeft ook een heldere kijk op het managen van het Hospital. Ik heb hem nog niet gesproken, Bianca al wel. Ze zegt dat hij bepaalde zaken ook in een goed perspectief kan zien en vrij snel schakelt ook richting de toekomst van het Hospital. Ik hoop dat ik Lamin ook nog te spreken krijg. Omar en Lamin zitten op een apart kantoor. Op dat kantoor zitten tevens een aantal verpleegkundigen. Daarnaast komen er ook mensen binnen die hun medicijnen (m.b.t. de psychische klachten) ophalen. In een hoek staan een aantal zakken met kleding die uitgezocht worden en langs de muur staan een aantal stoelen waar gasten plaatsnemen die wachten op hun afspraak met een verpleegkundige. Ook lopen patiënten in en uit in dit kantoor maar deze worden met vriendelijke drang weer naar buiten gestuurd. Het managen van het Hospital gebeurt niet op afstand vanachter een bureau maar tussen de verplegers en patiënten in. Omar en Lamin zitten zelden achter hun bureau.

​Ik heb samen met Bianca een dossier doorgenomen om zo het intake- en behandelingsproces in kaart te brengen. We kregen van het registry office een dossier van een man die meerdere keren per jaar opgenomen wordt. Uit het dossier bleek dat deze man last van epileptische aanvallen had. Ik verbaasde mij over het feit dat hij naar Tanka Tanka gebracht werd. Het werd herkent als epilepsie maar toch naar een psychiatrische kliniek terwijl dit gewoon in een algemeen ziekenhuis behandeld kan worden. Dat dit gebeurt in onze compound in Busura bij het Huis van Marabout is voor te stellen omdat dit een traditionele opvang is. Ik had verwacht van een officieel psychiatrisch ziekenhuis dat ze dit anders aan zouden pakken. Te meer omdat alle patiënten eerst voor een diagnose naar de poli in Banjul moeten. Daar zitten een Cubaanse psychiaters die de patiënt beoordelen. Dan mag je toch verwachten dat dit anders aangepakt wordt. Zonder deze diagnose wordt geen enkele patiënt geaccepteerd. Dus rechtstreeks aan de poort van Tanka Tanka wordt niemand toegelaten. De familie brengt de patiënt naar het politiebureau, de politie brengt de patiënt naar de poli in Banjul voor de diagnose van de Cubaanse psychiater en de politie (of soldaten) brengen de patiënt daarna naar Tanka Tanka waar hij of zij een verdere intake krijgt op basis van de diagnose van de psychiater. Het is een behoorlijk fysiek gesleep met een patiënt voordat deze uiteindelijk in Tanka Tanka komt. Van Banjul naar Sukuta is het alleen al meer dan 40 minuten rijden. En dan nog het traject dat loopt voorafgaand het bezoek aan de poli in Banjul. Op Tanka Tanka zit geen psychiater. Ze komen één of twee keer per week vanuit de poli naar Sukuta. Althans dat moeten ze maar meestal gebeurt dit niet omdat de psychiater zogenaamd geen geld voor benzine hebben. Rond 14.00 uur had ik alles doorgenomen met Omar en Bianca en heb ik Karafa gebeld. Hij was onderweg en zou er zo zijn. Ik stond buiten de poort op hem te wachten maar géén Karafa. De taxi van Tanka Tanka kwam aangereden om Bianca terug te brengen naar Kerr Seringh waar zijn logeerde in één van de lodges in de compound van Anna. Ik kon meerijden maar zei dat Karafa er elk moment kon zijn. You mean Karafa vroeg de chauffeur van de Tanka Tanka taxi. I know him very well, i learned him how to drive. Call him and give me your mobile and I wil talk to him. Hij sprak af met Karafa dat wij hem onderweg zouden ontmoeten en dat ik dan zou overstappen. Aangekomen in Kerr Seringh nog steeds geen Karafa. Kerr Seringh is betrekkelijk dicht bij Senghore Kunda dus bracht de chauffeur mij naar huis. Een half uur later stond Karafa aan de black and white gate van Senghore Kunda met duizend maal excuses. Hij moest de vrouw van zijn baas naar het ziekenhuis brengen en kon het daarom niet redden. No problem het heeft zich gered en Karafa is anders nooit te laat.

​Een koude douche, lunch with noodles and eggs with maggie en daarna wat aantekeningen doorlezen en verwerken. Een kleine siësta want het was een lange dag. Lang maar wel zeer nuttig! Na mijn siësta weer even opfrissen want het blijft hier bloedheet en ik wil toch een beetje fris aan het diner bij Yasmina zitten. Ik gebruik de ventilator wel op de kamer maar niet op de snelste stand. Ik heb dan vrij snel last van een fresh cold (verkoudheid) omdat ik te snel afkoel. Regelmatig afblussen met een koude douche is heerlijk en werkt prima. Rond 20.30 uur zat ik aan mijn single Baccardi Coke with Ice en te wachten op mijn Yasmina Special Curry with Shrimps. De noodles waren al lang verteerd en hadden plaats gemaakt voor de Curry. Voldaan liep ik weer terug naar Senghore Kunda en ging vrij vlot daarna al slapen. Dinsdag al weer redelijk vroeg op want het Huis van Marabout in Busura en de school in Naneto Seyoni gingen we bezoeken. Dinsdag zou Mohammed om 09.45 uur bij aan de black and white gate staan. Mijn gambian brother Yaya ging op jeepsafari met een groep toeristen en ook Mohammed zou met hem meegaan. Ik had er niets meer van gehoord maar Yaya regelt het altijd perfect dus ik had geen zorgen over het vervoer. Rond 08.30 uur klopte er iemand op mijn deur, het was Mohammed. You are early zei ik tegen hem. Hij kwam Sanneh voorstellen, Sanneh zou ons met zijn 4wheel gaan rijden want Mohammed ging met Yaya mee op de jeepsafari. Om 09.45 uur zou Sanneh klaar staan en dat was ook zo. Zoals altijd weer perfect geregeld door Yaya en Mohammed. We hadden die dag volle bak met medereizigers. De broer van Wuday had ook nog mee gewild maar we zaten al met 8 mensen, incl. chauffeur in de jeep: zes achter in de bak en één voorin bij de chauffeur.

​De eerste stop was bij het Djembé hotel in Kotu waar ik Mario en Sandra oppikte. Even later bij de pink Vimto container in Kerr Seringh waar Bianca instapte. Yusupha stond te wachten bij de bikeshop op de hoek bij zijn compound en Lida en René hadden zich vanuit Berending af laten zetten bij de Galp-station op de grote kruising in Brikama. Een zak rijst gehaald voor de Alkalo van Busura en minties for the children. Klaar voor de reis naar Busura. Eerst naar het schooltje in Naneto, daarna en bezoek aan de Alkalo en als laatst het Huis van Marabout. Op advies van Yusupha zijn we eerst naar de Alkalo geweest om de rijst af te geven. Het zou een verkeerd signaal afgeven om met een zak rijst op het dak van de jeep bij het schooltje aan te komen en met deze zak op het dak weer weg te rijden. Goed advies!! Aangekomen bij de vrouw van de Alkalo de zak rijst afgeladen en met z'n allen mee naar binnen om het gastenboek te tekenen. Ik vroeg nog hoe het ging met little Mohammed (is geboren toen ik een keer zat te wachten op de vrouw van de Alkalo, 15 minuten na de geboorte had ik deze nieuwe wereldburger op schoot). Mohammed was echter niet zo little meer want hij moest al naar school. Nu naar het schooltje. We werden vriendelijk ontvangen door Mrs. Jatta, het hoofd van de school. De rondgang langs de klassen was erg leuk, er werd veel gedanst en gezongen. Mario en Sandra hadden veel nuttige schoolspullen meegebracht. Dit was erg nuttig, er was niet veel aanwezig op het schooltje. Ook het voortbestaan is onzeker omdat de ondersteuning vanuit Nederland dreigt te stoppen. Iets wat mij aan het hart gaat omdat deze school in 2006 het begin van mijn Gambia Experience was. Hoewel ik niet meer in het bestuur van deze stichting zit ligt mijn hart nog steeds daar. Mrs.Jatta en ook één van de leraren deden nog weer een beroep op mij. Ik heb beloofd dat ik mijn best zou doen, meer kon ik niet beloven. Vanuit de school zijn we naar de healthpost gelopen. De nurse van deze post zorgt voor de behandeling van de fysieke klachten van onze mental patiënts. Lida heeft uitgebreid met haar gesproken, zij wil samen met de nurse de mental patients gaan registreren. Dit om een behandelingsplan op te stellen en de behandelingsgeschiedenis vast te leggen m.b.t. overdracht. Ook is dit belangrijk voor wanneer de Nederlandse psychiater komt. Ik heb net bericht gekregen dat van 22 februari tot en met 4 maart in Gambia is, samen met een psychiater in opleiding. Wanneer de patiënten al geregistreerd zijn dan kan de psychiater heel gericht aan de slag, hij is tenslotte maar een kort tijd in Gambia. Afscheid genomen van de school en de medische post en nog een leuke groepsfoto gemaakt. En nogmaals beloofd dat ik mijn best zal doe voor de school, de teachers werken hard en bevlogen. Ze zijn allemaal goed gekwalificeerd maar verdienen maar de helft van wat hun collega's in andere dorpen verdienen. Toch gaan ze niet weg omdat ze zich verplicht voelen om het onderwijs in het dorp te verzorgen. Maar zoals Mrs. Jatta zegt: it is not easy, en daar heeft ze gelijk in. Veel bewondering voor deze bevlogen ploeg, ook van de andere medereizigers. Ook een compliment richting de nurses die met weinig middelen hun werk moeten doen. Lida heeft al wat spullen daar achter gelaten en wil er nog meer naar toe brengen.

Even later rijden we het Huis van Marabout binnen, Sanneh zet de jeep midden op de binnenplaats. Ebou, de Marabout, komt naar buiten om ons te verwelkomen. We zijn met een grote groep dus de bespreking vindt gewoon buiten plaats. Hoofddoel van het bezoek de aankondiging van de komst van de psychiater. Uitgelegd dat Lida en Yusupha hem gaan begeleiden, ik ben dan al weer terug in Nederland. Ook gevraagd of het geen probleem is dat de psychiater evt. medicatie voorschrijft maar ook dat was geen probleem. Alles wat wij doen gebeurt altijd in nauw overleg met de Marabout. Tenslotte zijn de bewoners aan zijn zorg toevertrouwd door de familie. Een tweede doel van dit bezoek was een rondgang langs de patiënten opdat Bianca (en ook Lida) een indruk kregen van de bewoners. Bianca vanwege haar werk op Tanka en Lida vanwege het komende bezoek van de psychiater. Na de rondgang nog even de tuin bekeken, deze was nog vrij kaal. Hier en daar kwamen er al uien uit de grond en ook de kucha liet zich al zien. De tuin lag er keurig bij en het was goed te zien dat deze net weer ingezaaid was. Nog even gesproken over de kleermaker die de naailessen moet gaan geven. Dit loopt nog niet zo vlot. De kleermaker wil de hele maand in dienst komen en betaald worden. Dit is veel te duur voor ons en ook niet de bedoeling. Hij moet één dag in de week lesgeven en daar betalen wij hem voor. Ik heb hem nu voorgesteld dat hij de rest van de week het atelier mag gebruiken voor zijn eigen werkzaamheden, zonder betaling. Hij wil nadenken over dit voorstel maar het verloopt erg stroef en heeft nu veel aandacht nodig want de machines staan er alweer een tijdje zonder dat ze effectief gebruikt worden. Ik had van Wuday weer een bestelling van 10 zakken charcoal meegekregen. De charcoal gebruiken ze om op te koken en is op het platteland veel goedkoper. Terwijl wij in het mental home rondliepen heef Sanneh de zakken bovenop de jeep geknoopt. Afscheid genomen van Ebou en zijn familie. Ebou zei nog wel dat hij geen attaya meer had en of ik dit de volgende keer mee wilde brengen. No problem, ik dacht al wel dat het op was want ik krijg altijd een glaasje attaya als ik er ben. In Brikama Lida en Rene afgezet bij het Galp-station. Op woensdag ontmoet ik hen weer omdat ik met René het facilitaire gedeelte van Tanka Tanka ga bekijken. Aangekomen in Busumbala Yusupha bij zijn huis afgezet én een zak charcoal aan hem gegeven. Ook nog even bij Mohammed langs geweest om ook daar een zak charcoal af te geven. Mohammed was dan wel met Yaya op stap maar ik wilde toch zoals gebruikelijk de charcoal geven. Het gezin kan dit goed gebruiken, het gezin is groot maar de inkomsten zijn erg klein. De overige 8 zakken zijn voor de ouders van Wuday in Lamin. We mochten nog wat langer blijven maar we waren allemaal moe van de lange warme dag. Een dag met veel indrukken. Ben door de vader van Wuday komende zondag weer uitgenodigd voor de lunch, dan heb ik ook iets meer tijd. Ik vind het niet netjes om zo maar even in- en uitlopen alhoewel niemand dit hier erg vindt.

De volgende stop is de pink Vimto container in Kerr Seringh. Bianca stapte hier uit en op weg naar de laatste stop bij het Djembé hotel om Mario en Sandra af te leveren. Het was en leuke en gezellige reis. Een koude douche en daarna een senfou met smeerkaas for lunch. Vanavond een bezoekje aan Yasmina for dinner and a single Baccardi Coke with Ice en daarna naar bed.

​Woensdag samen met René het facilitaire deel én de gebouwen van Tanka Tanka bekeken. Om 09.45 uur meldde Karafa zich weer aan de black and white gate van Senghore Kunda. Onderweg bij de pink Vimto container pikten we Bianca op. Normaal gesproken gaat ze met de Tanka Tanka taxi maar Anna was een paar dagen op pad met deze taxi. Rond 10.00 uur kwamen we aan bij turntable Brusubie waar René en Lida stonden te wachten. De dames maakten een ronde om het zorgdeel te bekijken terwijl René en ik ons op het gebouwenbeheer e.d. stortten. Tanka Tanka is ingedeeld in een mannen en vrouwenblok die rond een plein gebouwd zijn. Aan de overkant het plein bevinden zich de keuken en de therapieruimtes. Schuin voor de therapieruimten staat een bouwwerk op houtenpalen met een dak van zinkenplaten. Wanneer de dagelijkse verzorging van de patiënten rond 10.00 uur afgerond is dat daar een grote ghettoblaster aan met harde Afrikaanse muziek. Sommige patiënten hangen daar een beetje en af en toe dansen ze wat. De ideeën voor een therapie zijn er wel maar het ontbreekt aan geld en

middelen. Het gevolg is dat de patiënten overal op het terrein rondlopen en/of hangen. Regelmatig worden René en ik gevolgd door één van hen en krijgen een kleffe hand. Degene die ons constant volgt is Jainaba. Zij is een oudere vrouw en op haar rug draagt zij een baby in een doek, op de Afrikaanse manier. De baby is een plastic pop (een tubaab) die zij Neneh noemt. Zij is niet te verstaan omdat ze onduidelijk praat én alleen maar Fula spreekt. Vergezeld door Jainaba en ook door de manager Omar Bojang hebben we alles bekeken. Het gebouw is er in 2009 neergezet en daarna is er bijna niets meer aan gebeurt en dat is ook te zien. Geld voor onderhoud is er niet en als er al geld komt dan blijft het hangen bij het algemeen ziekenhuis in Banjul. Gelukkig lopen de giften en donaties via de Nederlandse stichting zodat deze inkomsten niet blijven hangen. Simpele zaken als lampen, ramen en deuren zijn stuk. De hekwerken voor de mannen- en vrouwenafdelingen zijn niet goed (s' avonds gaan deze dicht zodat de patiënten op hun kamers blijven). Alles bekeken en René maakten aantekeningen voor het onderhoudsplan. Dit plan wordt weer geïntegreerd in mijn plan. Sommige zaken zijn te triest voor woorden. Rond de verblijven hangt een penetrante urine en ontlastingslucht. De toiletten functioneren bijna allemaal niet meer. De sockaway, zeg maar een soort septictank is vol en kan niet meer leeggemaakt worden. Er is al een begin gemaakt met een nieuwe in opdracht van het ziekenhuis van Banjul maar deze is niet goed. Het gevolg is een levensgevaarlijke situatie want er ligt een open bouwput op het terrein van ca. 10 meter diep en een afmeting van ook ca. 10 bij 10 meter. Het is niet afgezet en iedereen loopt er om heen. Ze zijn nu bezig met de voorbereiding van een andere sockaway en tot die tijd is er maar één redelijk werkend toilet voor alle patiënten, met een ondraaglijke stank als gevolg. Ook al vanwege het feit dat het her en der het terrein als toilet gebruikt wordt.

Na twee uur heb ik Karafa gebeld om ons weer op te halen. Maandag was ik ook op Tanka Tanka geweest maar toen zat ik de hele dag in de office van Omar de manager. Vandaag werd mij duidelijk hoe hoog hier de nood was. Niet zo zeer qua psychische zorg, alhoewel dat ook nog beter kan maar het verbeterd (voor zover ik dat kan beoordelen, ben geen verpleegkundige). De omstandigheden m.b.t. hygiëne (douches, toiletten) waren ver beneden de maat. De intentie is erg goed maar de mogelijkheden te beperkt. Keuken- en wasfaciliteiten waren erg beperkt en primitief. Er is veel, heel veel kapot en wordt niet vervangen. Complimenten voor het zorgpersoneel maar het overige personeel zoals de bewakers, schoonmakers en koks, daar heb ik grote twijfels over. Omdat Tanka Tanka onder het algemene ziekenhuis hangt heeft men hier geen invloed op. Het is nu zaak dat er een goed plan komt en gezien de medewerking van mensen die op dit moment hier zijn (Bianca, Lida, René en Anna) maar ook zeker de goede ondersteuning van Omar Bojang gaat dit lukken. Maar het wordt nog een lange weg met vele grotere en kleinere hobbels ondanks een goed plan dat er ligt. De bewoners in het Huis van Marabout liggen aan de ketting, krijgen nog geen adequate behandeling (komt nu verandering in door de contacten met Tanka Tanka en de komst van de psychiater!!!) maar qua hygiëne zijn ze veel beter af. Dat viel me wel tegen in Tanka Tanka.

​Mooi op tijd stond Karafa voor de black gate van Tanka Tanka. Nog steeds verontschuldigend voor de vorige keer hield hij de deur van de local taxi voor ons open. We besloten die dag af te sluiten met een lunch bij Yasmina. Ik had die dag toch verder niets meer op het programma (tenminste niet buiten de deur) dus besloten René en ons te trakteren op een heerlijk ijskoud Julbrew biertje. We hadden de hele dag in de brandende zon rondgelopen en aardig wat stof gehapt dus dat moest even weggespoeld worden. De ober kwam met zijn dienblad naar lopen en ik zag in de verte de koude beslagen glazen al naar ons lonken. De Julbrew flesjes zagen er al even aantrekkelijk en koud beslagen uit. De Julbrew ging er met smaak in. De lunch was voortreffelijk, ik had gekozen voor een rijk gevulde omelet met chips. Tijdens de lunch hebben we de afgelopen dagen besproken. Misschien dat ik dit weekend nog een keer naar Tanka Tanka ga. René en Lida gaan voor een korte vakantie naar de Casamance in Senegal en ik weet niet zeker of ik Bianca nog spreek voor mijn vertrek as. maandag. Vandaar deze korte evaluatie, we spreken elkaar natuurlijk nog wel via email en app. Komende zondag gaan we, samen met Anna eten én nog eens praten over wat er allemaal gebeurt is. Dichtbij de compound van Anna in Kerr Serign zit een restaurant dat heet Rose of Rosa. Het is een goed en goedkoop restaurant waar bijna alleen maar expats komen. De kip die geserveerd komt van Kees Kip (ik weet zijn echte naam niet), Kees is een Nederlander met een chickenfarm in Gambia. Bianca stelde voor om daar met z'n allen te gaan eten. Ik vind het prima, ik ben wel in voor deze ervaring. Het is wel wat verder maar Karafa brengt mij en we halen Lida en René ook op in Brusubi. S' avonds brengt Karafa hen weer terug naar Berending. Lida en René reizen meestal met de bushtaxi maar in e avond is dat wat moeilijker en de reis duurt vrij lang.

Terug in Senghore Kunda even lekker gedoucht en een korte siësta. De siësta duurde langer dan gepland want ik ben behoorlijk diep in slaap gevallen. Duurde ook even voor ik de indrukken van die dag verwerkt had. Er is nog een hoop te doen in Tanka Tanka.

Lekker uitgerust stond ik op en besloot even naar de Senegambia Strip te wandelen. Op eens hoorde ik luid toeterend een auto achter mij. Ik reageer daar meestal niet op omdat het vaak een driver is die jou een rit aanbiedt. Ondanks dat ik niet reageer stopt de auto toch iets schuin voor mij. De deur gaat open en Anna en een vriendin zitten op de achterbank. Nu pas herken ik de taxi van Tanka Tanka. Anna is net terug van haar tweedaagse trip en vraagt hoe het gegaan is de afgelopen dagen. Ik vertelde haar van onze dinerafspraak voor zondag en dat Bianca Anna nog zou informeren. Helaas zat Anna tot en met weekend al helemaal vol en heb ik dus maar afscheid van haar genomen. We houden contact via email en ik zal vast wel weer binnen een paar maanden terugkomen.

Ik was weer terug in Senghore Kunda en vond het wel eens tijd voor een wasbeurt. Niet voor mijzelf maar voor mijn mooie en kleurrijke korte broek die ik hier gekocht (ik was namelijk al mijn korte broeken vergeten). Het is wel makkelijk wanneer je s' morgens fluit dat dan je broek vanzelf aan komt lopen. Het werd echter vervelend toen mijn broek zelf keuzes begon te maken die niet strookten met mijn dag- en nachtritme. Dus naar de Fula-man om een zakje Saba Power Detergent (in de volksmond OMO) te kopen. Een wasbak geleend en de broek en wat andere dingen onder water gezet met een beetje OMO. Nu had ik al een donkerbruin vermoeden dat het water donkerbruin zou kleuren vanwege mijn broek en dat vermoeden bleek waar te zijn. Na een paar keer goed spoelen de was buiten opgehangen. Het was al wel 19.00 uur maar het droogt in de avond ook goed. Toen ik die avond terug kwam van Yasmina was de broek al bijna droog.

Vandaag (donderdag) iets langer blijven liggen en mooi de tijd om weer even een verslag te schrijven. Daarna naar de markten van Serekunda, Brikama en naar Kotu. Ik heb wat bestellingen en wil meteen even kijken of ik nog leuke dingen zie. Vrijdag om 10.00 uur heb ik een afspraak met Maarten van Stichting Bouwen om te praten over de watervoorziening van de Basic Cycle School in Jambur. Ik heb dan tevens een gesprek met het hoofd van de school mr. Ousman Kebbeh over de gang van zaken op school. Hij vertelde me dat er die dag ook en soort van sportcompetitie was tussen een aantal scholen, gehouden op de school in Jambur. Ook leuk om mee te maken én natuurlijk mijn fotocamera bij de hand houden.

​Donderdagmorgen op pad om de markten af te struinen voor leuke of nieuwe spullen voor in de shop van www.kumpara-artdesign.com. Ik had niet echt wat nodig want de voorraad is nog redelijk op peil ook al hebben we de laatste tijd weer goed verkocht. Wat ik dus zoek moet wel een aanvulling c.q. aparte uitbreiding zijn voor het assortiment. Aangekomen in Serrekunda wordt ik gelijk al bijna besprongen door diverse marktkooplieden. Ze hebben mij natuurlijk al vaker zien kopen en denken handel te kunnen maken. Helaas voor hen is al hun handelswaar nog voldoende op voorraad at the market in Holland. Give me some business, you are my first customer ad now its my turn zijn veel gehoorde opmerkingen die ik te horen krijg. Ondanks het feit dat er veel toeristen zijn loopt de handel niet goed. De toeristen lopen wel rond op de markt maar geven niet veel geld uit. Kijke kijke nie kopen hoor je je aan de ene kant en Kijke Kijke wel kopen hoor je aan de andere kant van de kraam. Het lukt ook haast niet meer om zo maar even rond te kijken omdat je overal even moet stoppen om wat beter te kijken. Come into my shop and i show you nice things!! Het valt ook niet mee om dag in, dag uit op de markt te staan in de hoop wat te verkopen. De huur van de kramen is erg hoog, er zit nog een tussenhandel bij die betaald moet worden en dan moet er ook nog verdiend worden. Ik hou daar ook altijd rekening mee wanneer ik bied op de handelswaar. Het moet voor de verkoper altijd een fair-price zijn. Ik heb helaas geen nieuwe dingen kunnen ontdekken dus business was small die dag. Het is echt weer een stuk drukker met de toeristen in Gambia. Ze hebben een behoorlijke dip gehad vanwege de ebolacrisis. Dat heeft zijn sporen ook wel nagelaten. Als je rondrijd zie je her en der de leegstaande restaurants. Ze hebben de crisis niet overleefd. De restaurants trekken qua bezoek goed aan. Als ik s' avonds bij Yasmina ga eten dan is het altijd volle bak. Maar net als voor de marktkooplui valt er voor de chauffeurs van de local taxis en de meeste tourist taxis nog niet zo veel te verdienen. De meeste reisorganisaties bieden package deals aan. Ze hebben contracten met de grotere lokale touroperators. Deze verzorgen dan de excursies voor de gasten. Dan valt er voor de individuele chauffeurs weinig te verdienen. Ook blijven veel toeristen binnen de poorten van de hotels. De meeste hotels liggen pal aan het strand dus hoeft men niet echt het hotel uit. In de avond gaat men dan wel de Strip op om uit te gaan, eten of naar een nachtclub.

​Ik ben vrijdagavond in Kotu aan het strand bij Eddy's Eetcafe gaan eten i.p.v bij Yasmina. Dit restaurant is van een Nederlander die naast de lokale kaart, ook Nederlandse gerechten serveert. Ik eet eigenlijk altijd lokale gerechten want de Nederlandse kaart heb ik thuis ook. Er bestaat zelfs een restaurant op de Strip die Typisch Hollands heet. Een verschrikkelijke tent om te zien. Hangt vol met oranje wimpels, vlaggen en vaandels. Uit de luidsprekers klinkt Nederlandstalige muziek van een dusdanig niveau dat je je haast moet schamen dat je daar gaat zitten eten. Bijv. André Hazes en Frans Duits zijn wereldsterren vergeleken met de muziek van de 'artiesten' die hun talenten ten gehore brengen. Om maar niet te spreken van de menukaart. Je reist ruim 4000 km om een andere cultuur te ervaren maar je kunt je broodje frikandel niet missen. Lijkt een beetje op Ibiza-taferelen, moet niet gekker worden hier. Maar bij Eddy's Eefcafe is hier geen sprake van. Het is een restaurant op niveau waar de keuken erg gevarieerd is (en geen FEBO-gehalte zoals bij Typisch Hollands). Het eten was lekker en daarna nog even wat gedronken bij Poco Loco, de beachbar. Vrijdagmorgen naar de Basic Cycle School in Jambur voor stichting Buganala. Ik had die dag een afspraak met Maarten van stichting Bouwen Gambia en met de principal van de school Mr. Ousman Kebbeh. De afspraak was om 10.00 uur en gezien de afstand leek het Karafa verstandiger om iets eerder te gaan ook omdat de road niet zo goed is. Zo gezegd zo gedaan en om 09.00 uur stond Karafa aan de black and white gate bij Senghore Kunda. Normaal gesproken rijden we van Kololi richting het vliegveld, daarna richting Brikama en bij Maggi-huisje in Farato slaan we dan rechtsaf en komen op een slechte en hobbelige weg. Deze straight volgen. Op een gegeven moment zie je dan links de plaatselijke markt van Jambur en dan is het nog even rijden. De school ligt net iets buiten Jambur. Karafa wist echter een andere weg. Hij was hier al 10 jaar niet meer geweest maar hij wist de weg nog wel. Het scheelde een stuk omdat je normaal eerst richting vliegveld rijd en daarna weer een heel stuk terug moet. Karafa wist inderdaad nog de weg, alleen zaten we in Jambur Mandina, een plaatsje iets verderop. We hadden de afslag vanaf de hoofdweg gemist. Even gevraagd aan een paar mensen die voor hun compound zaten. We moesten iets terug en dan de eerste afslag nemen. Met een welgemeende Abaraka Bak (dankjewel in Mandinka) namen wij afscheid van deze mensen en al snel vonden we de juiste afslag. Vanaf deze afslag was het nog maar een paar minuten rijden naar de school en mooi op tijd reden we de poort binnen en parkeerde Karafa zijn taxi onder de Mango-tree. Maarten was ook al aanwezig en was zijn jeep aan het volladen vanuit de container die er nog stond na de bouw activiteiten van afgelopen jaar. Deze container zal verhuizen naar het volgende bouwproject, liefst in de buurt. Maar dat was nog niet bekend en de container stond niet in de weg op het terrein van de school. Maarten haalde nu alleen wat spullen er uit die onderhoud nodig hadden. Het gesprek met Ousman en Maarten ging over de watervoorziening van de groentetuin. Maarten had al een aantal opties uitgewerkt. Deze opties hadden wij in de bestuursvergadering van januari besproken en één van de opties was voor ons de meest efficiënte. Deze optie terplekke bekeken met Maarten en Ousman. Afgesproken dat we dit in het bestuur zouden bespreken en aan Maarten definitief door gaan geven wat de definitieve keuze wordt. Maarten nm afscheid omdat hij nog een andere afspraak had. Met Ousman nog wat andere zaken doorgenomen en daarna wat foto's gemaakt van de tuin. Een aantal leerlingen waren druk bezig met het water geven van de diverse bedden. De bedden zijn circa 1 bij 6 meter en elk bed wordt onderhouden door twee leerlingen. Dit komt omdat men met twee shiften werkt qua onderwijs: de ochtendshift van 08.30-13.30 en de middagshift van 13.30-18.30. Op deze manier kan er onderwijs aangeboden worden voor circa 750 kinderen. En ook 750 kinderen kunnen hun tuintje onderhouden en bewerken. Dit onder leiding van een ervaren kracht. De tuin staat er mooi bij met uien, kucha en sla. Sommige sla is al aan het schieten maar dit wordt weer gebruikt voor het zaad. De watervoorziening geschiedt nu nog vanuit de watertaps bij de toiletten. Met een slang wordt vanaf de tap een groot vat gevuld. Vanuit dit vat worden de bedden bewaterd met gieters en emmers. De waterdruk is vaak te laag en de watervoorziening van NAWEC is niet altijd even betrouwbaar. Er is wel een eigen solarsysteem met een watertank maar de capaciteit is te beperkt om én de tuin te sproeien én water te hebben voor de taps e.d. Want wanneer het water van NAWEC uitvalt dan is men afhankelijk van de solartank. In het midden van de tuin komt nu een borehole met een handpomp en een bassin. Op deze manier is men voor de watervoorziening van de tuin niet afhankelijk van de NAWEC of de beperkte capaciteit van de solartank. Ook kan een aangrenzend braakliggende deel nu ontwikkeld worden tot groentetuin.

​Ik had genoeg foto's gemaakt en ging op zoek naar Ousman om afscheid te nemen. Ousman was op het nabij gelegen voetbalveld waar die dag een sportsmeeting gehouden zou worden. Wilde eerst nog blijven kijken maar het begon pas aan het eind van de middag. Wel begrijpelijk met die hitte, zeker op het zand brandt de hitte nog meer. Ousman was druk bezig, samen met een paar anderen, het frame van een soort partytent in elkaar te zetten. Het ging nog niet zo gemakkelijk en de onderlinge samenwerking liep ook niet zo soepel. Het was een beetje een buurman-en-buurman tafereel. Ik wilde niet langer storen en nam afscheid van Ousman. Ik stapte bij Karafa in de taxi. De weg zat vol met hobbels en kuilen. Maar dat was ook zo met de route die ik eerder via Farato volgde alleen deze hobbelweg was korter. We hadden de ramen open vanwege de hitte (free airco) maar hierdoor kwam het stof natuurlijk de auto binnen (free dust). De auto schudde van alle kanten door de kuilen en gaten. Now you also have free massage zei Karafa lachend. Everything is free today! Gedurende de regenperiode is deze weg voor een gewone auto onbegaanbaar, je hebt dan echt een 4wheel nodig. Het zal echter niet lang meer duren voordat ook deze weg verhard wordt. Overal worden langs de weg estates gebouwd. De elektriciteitspalen staan er al en ook hier en daar staan lantaarnpalen. De ontwikkeling is hier duidelijk te zien. Op relatief korte afstand van de grote steden maar toch rustig en buitenaf wonen. De asfaltweg zal hier snel volgen ..... Moe, warm, stoffig en voldaan kwam ik na weer een zinvolle trip aan bij Senghore Kunda. Even snel een koude douche en het stof uit neus en oren halen. Time for lunch en siësta!!! Zoals ik al eerder schreef ging ik die avond eten bij Eddy's Eetcafe in Kotu.

​Zaterdag even lekker uitgeslapen. Ontbijtje gehaald bij de Fula-man. Ik had wel zin in een eitje op mijn senfou. Dus one senfou and two fresh eggs please. Eitje bakken, uitje erdoor (broâdje è met ui zoals Haagse Harry zou zeggen) en even later zat ik buiten op het terras aan mijn ontbijtje. Ik was niet zo heel laat en merkte dat het al behoorlijk warm was. Besloot vandaag de hele dag binnen te gaan werken omdat het buiten echt bloedheet was. Misschien tegen de avond nog even een strandwandeling. Ik ben vrij voorzichtig met het gebruik van de ventilator. In de woonkamer en de slaapkamer hangt er één. Ik heb al gauw een fresh cold wanneer ik ze te veel aan maar soms kan het niet anders zoals nu. En inderdaad mijn fresh cold was er ook weer. Samen met een schorre keel van het stofhappen van de trip naar Jambur op vrijdag. No problem. Ik heb altijd strepsils voor de keel bij me en vanavond na het eten een Jägermeistertje (Alleen als die ijs- en ijskoud is, maar dat is hier alleen niet zo. Het wordt hier bijna lauw geserveerd. De manager van Yasmina komt uit Duitsland en zou toch moeten weten hoe het moet. Heb hem wel eens getipt maar oké de borrel was er niet minder lekker om) en dan op tijd naar bed en morgen zal ik wel weer meer lucht hebben. Aan het einde van de middag nog even naar de craftmarket geweest op Senegambia om wat souvenirtjes te kopen. Ook hier waren veel Kijkers Kijkers niet Kopers. Goed kunnen handelen en dus goed geslaagd!

​Het is nu zondagmorgen en vanmiddag ben ik voor de lunch uitgenodigd bij de familie in Lamin. Rond 13.00 uur komt Karafa mij ophalen en ik ben benieuwd wat er dit keer op het menu staat. Daarna een lange strandwandeling een laatste diner bij Yasmina. Maandag koffer inpakken en dit keer kan het er gemakkelijk in. Meestal is het passen en meten omdat ik te veel inkoop. Maar dit keer dus niet. Ik vlieg om 24.00 uur dus heb ik maandag nog mooi even de tijd om wat zaken uit te werken op de laptop. Een laatste strandwandeling en nog een frisse douche voordat ik richting vliegveld ga. Rond 20.30 uur komt Yaya mij ophalen en dan ben ik voor dat de massa met de bussen komt, al ingecheckt en klaar voor vertrek. Geschatte aankomsttijd is dinsdagmorgen om 08.00 uur en dat klopt altijd wel aardig. Als de koffers een beetje op tijd zijn, zit ik rond 09.30 uur in de trein en zal om 11.00 uur Arnhem binnen komen rollen. Van daar wordt ik opgehaald en rij ik met de auto naar huis. Als alles een beetje meezit ben ik rond 12.00 uur weer thuis.

​Het was een drukke en mooie reis. Veel kunnen doen en weer veel enthousiaste mensen ontmoet. Komende maanden ga ik o.a. het businessplan voor Tanka Tanka uitwerken. Het verslag én de foto's van deze reis staat binnenkort op www.huisvanmarabout-gambia.nl. Bekijk rustig eens onze website én we hebben natuurlijk ook een aanmeldformulier online staan voor sponsoring van onze compound in Busura.

Op naar de volgende reis!